Arab Muhammadxon

Arab Muhammadxon (XV-asrning 2-yarmi — 1623) — Xorazm (Xiva xonligi)da 1602-1623-yillarda hukmronlik qilgan Arabshohiylar oʻzbek sulolasining oʻn birinchi vakili (1602-1623).

Mansab davri 1603  – 1621
Oʻtmishdoshi	Hoji Muhammadxon
Vorisi	Habash sulton
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	1570 yoki XVI asrning 2-yarmi
Otasi	Hoji Muhammadxon
Mansubligi	Shayboniylar Arabshohiylar

Xorazm xoni Hoji Muhammadxon (Hojimxon) (1598-1602)ning kenja oʻgʻli. Otasi hayotligida Xiva hokimi boʻlgan. Otasi vafotidan soʻng 1602-yil xonlik taxtiga chiqqan. Abulgʻoziy Bahodirxonning yozishicha, uning davrida Xiva xonligiga Yoyiq kazaklari ataman Aborkin (1602) va ataman Nechay boshchiligida (1603) bostirib kirib yurtni va poytaxt Urganchni talon-toroj etganlar. 1604-yilda ataman Shamay 1000kishlik qóshin bilan xorazmga yurish qiladi biroq Aborkin va Nechay kabi mağlubiyatga uchraydi1620 va 1621-yilda qalmoqlar Xorazmga yurish qilib, kishilarni asirga olganlar. Uning davrida ichki nizolar avj olib, xonlikning maʼmuriy tuzilishiga salbiy taʼsir etgan. Chunonchi, har bir shahzodaning oʻz yerida shaxsiy idora apparati — oʻz aʼyonlari, xazinasi, yasovullari, bojxona xizmatchilari va boshqa boʻlgan. 1623-yilda oʻgʻillari Habash va Elbars sultonlar taxt talashib unga qarshi urush boshladilar. Bu urushda Arab Muhammadxon yengilib, Qum qalʼaga qamalgan va oʻsha yerda vafot qilgan. Arab Muhammadxon mamlakat obodonchiligiga katta eʼtibor bergan, chunonchi u Arab Muhammadxon madrasasini qurdirgan va Toʻq qalʼa yonida kanal qazdirgan.

Adabiyotlar

• Yoʻldoshev M., Xiva xonligida feodal yer egaligi va davlat tuzilishi, T., 1959;
• Gulyamov Ya. G., Pamyatniki goroda Xivi, T., 1941;
• Xudoyberganov K., Xiva — 2500. Xiva xonlari shajarasi, Xiva, 1996.
• Gulyamov Y. G., Istoriya orosheniya Xorezma s drevneyshikh vremen do nashikh dney. Tashkent. 1957
• Istoriya Uzbekistana. T.3. T.,1993.
• Istoriya Xorezma. Pod redaktsiyey I. M. Muminova. Tashkent, 1976
• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

1. Buchard, Benjamin; Sévigné, Luc; Darcha, Claude; Muti, Leon; Joubert, Juliette; Abergel, Armand (2021-04-21). „Letter: is the AHHS score really useful in clinically severe alcoholic hepatitis?“. Alimentary Pharmacology & Therapeutics. 53-jild, № 10. 1160–1161-bet. doi:10.1111/apt.16307. ISSN 0269-2813.