Baskervillar iti

Baskervillar iti (inglizcha: The Hound of the Baskervilles) - bu asar Shotlandiyalik taniqli yozuvchi ser Artur Konan Doyl qalamiga mansub boʻlgan Sherlok Xolms haqidagi toʻrtta qissalardan biri hisoblanadi. Birinchi bor bu qissa 1901-yilning avgustidan 1902-yilning apreligacha har oyda bosmadan chiqadigan Strand Magazine nashriyotida chop etilgan.

Asarning asosiy mazmuni ser Charlz Baskervillning sirli holatda oʻlim topishidir va Baskervillar oilasining tassavuriga koʻra sirli vodiyda Gʻayritabiy va oʻta Shaytonsifat qoʻrqinchli it barcha Baskervillarni taʼqib etishi oilaviy afsona boʻlib avloddan avlodga oʻtib kelgan. Sherlok Xolms va Dr. Vatson ikkalasi bu ish boʻyicha taftish boshlaydi. Voqealar rivoji 1889-yilning sentabr va oktabr oylarida roʻy beradi.

Qissada Sherlok Xolmsning soʻnggi ishi hikoyasida keltirilgan qahramonning oʻlimidan soʻng ilk marotiba Xolms obrazi yana paydo boʻladi. Qissaning shuxrati shu qadar dong taratishi tufayli ushbu personajning qaytadan tugʻilishiga katta turtki boʻladi.

Sherlok Xolmsga Angliyaning janubiy-sharqiy qismida joylashgan Devon grafligida yashovchi kelib chiqishi Gripmanlik boʻlgan qishloq doktori Jeyms Mortimer murojat qiladi. Mortimer uning mijozi yaqinda sirli holatda fojeali oʻlim topganini Xolmsga aytib beradi. Baskervillar oilasining tassavuriga koʻra sirli vodiyda Gʻayritabiy va oʻta Shaytonsifat qoʻrqinchli it Gripmen yaqinindagi Baskervill Holl degan joyda daxshatli kechalarda barcha Baskervillarni taʼqib etishi oilaviy afsona boʻlib avloddan avlodga oʻtib kelgan. Afsonalarga koʻra Baskervillardan biriga bu sirli it daxshati bundan ancha avval XVII-asrda boʻlib oʻtgan. Shu voqeadan beri Baskervillar oilasidagi yuzaga kelgan barcha voqealar oʻsha voqea bilan bogʻliq deb hisoblashishadi. Sharpa aslida afsonalarga koʻra koʻzlari yonib turadigan vaxshiy, bahaybat it boʻlgan.

Doktor Mortimerning fikricha Charlz Baskervill oilaviy afsonaga qattiq ishongani bois, kechalari koʻchaga chiqmagan. U kechki vaqt aylangani chiqib qaytib kelmagan va parkda murdasini topishgan. Charlz yurak ogʻrigʻi tufayli vafot etgani qayd etilgan. Lekin baʼzi bir doktorlar boʻlimida murda taʼnasida itning ulkan izlari aniqlangan. Bundan tashqari, ser Charlzning oʻlimiga qadar Baskervill Holl yaqinida yashovchi fermerlar kechasi bir necha bor Baskervillar oilasida taʼkidlanganidek, koʻzlari yonib turuvchi itlarni koʻrgani haqida soʻzlab berishgan.

Marhum Charlz Baskervill Mortimerdan kelajakda uning oʻgʻli Genri Baskervill bilan qanday munosabatda boʻlishi haqida Sherlok Xolmsdan maslahat soʻrashimi vasiyat qilib ketadi. Izquvar oʻzi shaxsan uchrashishi uchun keyingi kun doktor va marhumning oʻgʻlini Londonga taklif qiladi. Mehmonlar Sherlok Xolms aytganidek oʻzi tayinlaganidek vaqtida kelishadi. Genri Baskervill bunga qadar notanish kimsa tomonidan Xolmsdan nariroq yurishi ogohlantirilgan hat olishga ulguradi. Xolms bu notanish xat kimdan kelganligini aniqlashga urinadi, lekin hamma urinishlari zoya ketadi. Genri Xolms maslahati bilan oʻsha daxshatli joyga Doktor Vatson hamrohligida qaytib borib va boʻlib oʻtgan hodisalar borasida Xolms Vatsonga pochta orqali xabar qilishini tayinlaydi

Year	Title	Country	Director	Holmes	Watson
1914	Baskervillar iti, 1. Teil	Germaniya imperiyasi	Rudolf Meinert	Alwin Neuß	Ishtirok etmagan
1920	Das dunkle Schloß					Veymar respublikasi	Willy Zeyn	Eugen Burg	None
1920	Das Haus ohne Fenster		Erich Kaiser-Titz
1920	Dr. MacDonalds Sanatorium
1921	Baskervillar iti	Birlashgan Qirollik	Maurice Elvey	Eille Norwood	Hubert Willis
1929	Baskervillar iti	Veymar respublikasi	Richard Oswald	Carlyle Blackwell	George Seroff
1932	Baskervillar iti	Birlashgan Qirollik	Gareth Gundrey	Robert Rendel	Frederick Lloyd
1937	Baskervillar iti	Uchinchi Reyh	Carl Lamac	Bruno Güttner	Fritz Odemar
1939	Baskervillar iti	AQSh	Sidney Lanfield	Basil Rathbone	Nigel Bruce
1955	Baskervillar iti	Sharqiy Germaniya	Fritz Umgelter	Wolf Ackva	Arnulf Schröder
1959	Baskervillar iti	Birlashgan Qirollik	Terence Fisher	Peter Cushing	André Morell
1962	Bees Saal Baad(based on H. K. Roy's Nishachari Bibhishika, the Bengali adaptation of The Hound of the Baskervilles.)	Hindiston	Biren Nag	Asit Sen (as Detective Gopichand)	?
1968	Baskervillar iti Part 1 + 2 (from the Sherlok Xolms (1965 teleserial))	Birlashgan Qirollik	Graham Evans	Peter Cushing	Nigel Stock
1971	Baskervillar iti (Собака Баскервилей)	Sovet Ittifoqi	A. F. Zinovieva	Nikolay Volkov	Lev Krugliy
1972	Baskervillar iti	AQSh	Barry Crane	Stewart Granger	Bernard Fox
1978	Baskervillar iti	Birlashgan Qirollik	Paul Morrissey	Peter Cook	Dudley Moore
1981	Baskervillar iti (Собака Баскервилей)	Sovet Ittifoqi	Igor Maslennikov	Vasilij Livanov	Vitali Solomin
1982	Baskervillar iti	Birlashgan Qirollik	Peter Duguid	Tom Baker	Terence Rigby
1983	Baskervillar iti	Birlashgan Qirollik	Douglas Hickox	Ian Richardson	Donald Churchill
1983	Sherlock Holmes and the Baskerville Curse	Avstraliya	Ian McKenzie & Alex Nicholas	Peter O'Toole (voice)	Earle Cross (voice)
1988	Baskervillar iti	Birlashgan Qirollik	Brian Mills	Jeremy Brett	Edward Hardwicke
2000	Baskervillar iti	Kanada	Rodney Gibbons	Matt Frewer	Kenneth Welsh
2002	Baskervillar iti	Birlashgan Qirollik	David Attwood	Richard Roxburgh	Ian Hart
2012	Baskervillar iti	Birlashgan Qirollik	Paul McGuigan	Benedict Cumberbatch	Martin Freeman
2014	The Hound of the Cancer Cells	AQSh	Robert Doherty	Jonny Lee Miller	Lucy Liu
2015	The Adventure of Henry Baskerville and a Hound (Basukaviru kun to inu no bōken, NHK puppetry) "バスカーヴィル君と犬の冒険 (yaponcha: {{{2}}}?)"	Yaponiya	Michiyo Morita	Kōichi Yamadera (voice)	Wataru Takagi (voice)

• „Baskervillar iti“ qissasi Ziyouz kutubxonasida (Wayback Machine saytida 2012-05-11 sanasida arxivlangan)
• Тексты произведений и аудиокниг на английском языке в проекте Гутенберг^(ingl.) (Doyle, Arthur Conan, Sir, 1859—1930)
• Кто написал «Собаку Баскервилей»
• Произведение в переводе на русский язык
• «Собака Баскервилей» в стихотворном переложении группы Кувалда (Wayback Machine saytida 2015-02-05 sanasida arxivlangan)
• Параллельный текст на английском и русском в формате ParallelBook